… “Για να δούμε… H λέξη εγωισμός περιέχει το εγώ και το -ισμός. Τι είναι το εγώ”;
“Eγώ”
“Σωστά… εγώ είναι εγώ. Και τι είναι το -ισμός;”
“Δόγμα”
“Θα μπορούσε να παραπέμπει σε “δόγμα”, αλλά μπορεί να είναι και κάτι άλλο. Σου έρχεται κάτι στο μυαλό;”
“Ό,τι θα μπορούσε να είναι αυξητικό.”
“Βέβαια, θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν αυξητικό, αλλά αυξητικό τίνος;”
“Της αξίας;”
“Kαλά. Eγώ θα έλεγα μάλλον της “αξιολόγησης” αντί της ‘αξίας’… και τώρα που το σκέφτομαι, θα μπορούσε να είναι και ένα μέτρο για το πόσο εκτιμώ αυτό που ορίζω. Sτην πραγματικότητα, η κατάληξη -ισμός υποδηλώνει έντονη κλίση ή μία προτίμηση.”
“Αρνητική.”
“Αρνητική; Είναι ο χριστιανισμός αρνητικός;”
“Δεν ξέρω.”
“Ο κυβισμός, ο πατριωτισμός, ο θετικισμός; Είναι άραγε όλοι οι -ισμοί αρνητικοί;”
“Τώρα που το λες, δεν το νομίζω.”
“Πράγματι, δεν είναι όλοι αρνητικοί και δεν πρέπει να γενικεύουμε. Γιατί; Γιατί το αρνητικό μπορεί να βρίσκεται στην αξιολόγηση της έννοιας και όχι στην ίδια τη λέξη.
‘Ετσι, ένας -ισμός δεν είναι κάτ’ ανάγκην αρνητικός ή δογματικός (με την έννοια της αίρεσης), αλλά παραπέμπει σε κάτι που μας ελκύει πολύ. Σε κάτι που προτιμάμε.
Χριστιανός είναι αυτός που έχει μία κλίση και μία προτίμηση προς ό,τι σχετίζεται με τη ζωή, την πίστη και το έργο του Χριστού.
Κάθε -ισμός εμπεριέχει μία έννοια προτιμήσης. Αυτή η προτίμηση πολλές φορές γεννιέται από ένα συναίσθημα αγάπης προς το αντικείμενο που ορίζει η ίδια η λέξη. Για παράδειγμα, ο χριστιανισμός είναι προτίμηση, αλλά είναι και αγάπη προς ό,τι έχει να κάνει με τη διδασκαλία του Χριστού. Ο ιουδαϊσμός προς ό,τι έχει να κάνει με το εβραϊκό δόγμα. Ο μαρξισμός είναι μία προτίμηση της ανάλυσης της πραγματικότητας έτσι όπως την κάνει η μαρξιστική ιδεολογία, και ο εκφοβισμός είναι η εμπαθής επιλογή του φόβου ως συστήματος διαμορφώσης των αλλαγών. Ο ειρηνισμός, κλίση προς την ειρήνη, κ.λπ.
Επιμένω λοιπόν: όλοι οι -ισμοί φανερώνουν τάσεις και προτιμήσεις που σχετίζονται με τη συναισθηματική ερμηνεία του όρου.
Κατά συνέπεια, από ετυμολογική άποψη, ο εγωισμός σημαίνει αγάπη για το εγώ. Κάτι που κάνει ένα συγκεκριμένο πρόσωπο να προτιμά τον εαυτό του από τους άλλους.
Αυτό προϋποθέτει αγάπη (ενίοτε πολύ μεγάλη) κάποιου προς τον ίδιον, αλλά γιατί αυτό πρέπει να είναι κακό; Γιατί είναι άραγε κακό να αγαπώ πάρα πολύ τον εαυτό μου;
Ορισμένοι πιστεύουν πως αν κάποιος αγαπάει πολύ τον εαυτό του, δεν αγαπάει τους άλλους. Πρέπει να σου πω ότι αυτή η άποψη, αν και είναι αρκετά διαδεδομένη, δεν παύει να είναι αστεία.
Ο λόγος είναι ότι ξεκινά από την υπόθεση πως η ικανότητα να αγαπάει κανείς είναι περιορισμένη – σαν να υπήρχε ένας μέσος όρος αγάπης. Με αυτή τη λογική, αν κάποιος διαθέτει 11,28 διεθνείς μονάδες αγάπης απόθεμα και το καταθέσει όλο στο λογαριασμό του, δεν θα του περισσέψει κάτι για τους υπόλοιπους, λες και η δυνατότητά μας η αγάπη είναι κάτι που αποθηκεύεται σε βαρέλι…
‘Αραγε, αν έχει κάποιος ένα παιδί και κάνει μετά κι άλλο ένα θα πάψει να αγαπάει το πρώτο για να αρχίσει να αγαπάει το δεύτερο; Από πού αντλεί κάνεις μεγαλύτερη ικανότητα για να αγαπήσει ένα δεύτερο παιδί, καινούργιους φίλους ή τα μέλη μιας ομάδας που μόλις γνώρισε; Από πού θα αντλήσω την ικανότητα να αγαπήσω άλλους ανθρώπους, εφόσον ήδη αγαπώ έναν; Αν αγαπώ πολύ τη γυναίκα μου, σημαίνει άραγε ότι δεν μπορώ να αγαπήσω κανέναν άλλο στον κόσμο; Δεν είναι αυτή η αλήθεια.
Η ικανότητά μας να αγαπάμε δεν λειτουργεί, ευτυχώς, με αυτόν τον τρόπο. Δεν είναι καθόλου βέβαιο πως ‘κάποιος δεν μπορεί να αγαπήσει τους άλλους’ επειδή αγαπάει πολύ τον εαυτό του.
Μπορεί να μην αγαπάει τους άλλους επειδή είναι αντικοινωνικός, συναισθηματικά ανάπηρος ή οργισμένος, ποτέ όμως επειδή είναι εγωιστής. Σε κάθε περίπτωση, το πρόβλημα είναι να βρούμε γιατί αυτός ο άνθρωπος δεν έχει συναισθήματα για τους άλλους.
Χόρχε Μπουκάι – Από την αυτοεκτίμηση στον εγωισμό (απόσπασμα)
